Siber İstihbarat Temelleri #1

           İstihbaratı tanımlamak ve onu ham bilgiden ayırt edebilmek hiç de kolay bir iş değildir. En basit tanımıyla, İstihbarat belirli bir alıcının karar vermesine yardımcı olma amacı güden işlenmiş bilgi olarak kabul edilebilir. Bilgiyi istihbarata dönüştüren ise çoğunlukla ona sahip olanın elindekine bakışında yatmaktadır. Güvenlik bağlamında istihbarat alıcıya tehditleri teşhis etme, yani ona ne zaman harekete geçmesi gerektiğinin farkında olmasında yardımcı olur. Buna ilaveten, onu saha operasyonları veyahut siyaset faaliyetlerinin planlaması ve uygulaması esnasında destek sağlar. Bir karar alıcı, belli bir bilgiyi ihtiyaçlarını karşıladığı için istihbarat olarak görebilirken diğer bir karar alıcı aynısını ham veri ve sadece bilgi olarak değerlendirebilir. Basitçe ifade etmek gerekirse, bu fark taktikselden stratejik karar vermeye (sahadaki operasyon elemanından siyaset belirleyenlere) kadar sıralanan dikey bir ölçek ve her bir seviyede tehdit değerlendirmelerinden asıl görev/saldırı planlanmasına kadar uzanan bir ölçeğin yer aldığı bir tabloda gösterilebilir. Daha düşük seviyelerde ve saldırıların yapıldığı noktada gerçek zamanlı tek kaynaklı 'ham bilgi' hayati olabilir ve tanımlanmış bir hedefe karşı bir görevi yönetenler için gerekli olan tek istihbarat biçimi olarak görülebilir.

Bu tanıma göre, gizlilik ve gizli kaynakların kullanımı istihbarat için bir ön şart olarak değerlendirilemez. Sadece açık kaynaklara dayalı yayınlanmış bir değerlendirme, belirli bir karar alıcı için uygunsa ve ona yardımcı oluyorsa istihbarat bilgisi olarak değerlendirilebilir. İstihbarat kurumları tarafından ve onların arasında sınıflandırılmış bilginin üretimi ve değişimi öncelikli ilgidir. Belli bir bilgiyi neyin istihbarat haline dönüştürdüğünü bu bilginin kaynağı belirler.

İstihbaratta Amaçlar

Dünyadaki istihbaratın yapı ve benzerlikleri. Genel olarak ülke istihbaratını incelediğimizde hemen hemen hepsinin çeşitli amaçları olan bir topluluk halinde hareket ettiğini görürüz. Bunu en fazla hedef alanları açısından görüyoruz; söyle ki bir ülkede Siyasi, Askeri, Ekonomik, Sosyal, Sanayi-Teknoloji, Bilimsel, Meteorolojik-Kartograf, Ekolojik, Arkeolojik, Biyografik Terörizm-İllegal Faaliyetler İstihbaratına rastlayabiliriz.

Bunun tamamı ise belirli ülkenin İstihbari gücünü temsil etmektedir. Birden çok istihbarat teşkilatlarının ülke güvenliği için çalıştığını görürüz. Buna topluluk sistemi (community system) denmektedir. Bu çalışmanın tamamı bir ülkenin toplam istihbari gücünü (kapasitesini) ifade eder. Genel olarak İstihbaratın geniş ya da dar bir "çekirdek kadrosu", özel yetiştirilip eğitilmiş, uzun süre devamlı deneyim kazanmış, işleri ve yönetimi belirli bir hiyerarşi içinde elinde tutan kimselerden oluşmuş bir insan gücü mevcuttur.

İstihbaratta genellikle:

• Esas kadro (devamlı),
• Geçici kadrolar (fahri veya ödeme karşılığı görev yapanlar),
• Angaje edilmiş ajanlar (kısa veya uzun süreli çalışanlar)
• Gönüllü muhabirler ( konuyu bilen ve yaşamış kimseler) olarak dört çeşit insan vardır.

İSTİHBARAT ÇEŞİTLERİ

1.HUMINT (Human İntelligence)

İnsan İstihbaratı: Sahadaki bir insandan elde edilen istihbaratıdır.

Örneğin; Takip edilen şahsın günlük içinde yaptığı aktiviteleri takip ederek çıkarılan analizler, bağlantılarıyla buluştuğunda ki davranışsal analizler, kişilerin sahadaki durumları ve güçlerinin analizi, aile yapısı, ilişkileri, alışkanlıkları ve daha nice şey örnek olarak verilebilir bu bilgiler ile beraber o kişinin karakter analizi çıkartılıp ona göre operasyon yapılabilir veya o kişinin bağlantıları sayesinde örgüt liderlerine ulaşım daha da kolaylaşabilir.

2.GEOINT (Geospatial Intelligence)

Coğrafi konum istihbaratı: Uydu ve hava fotoğrafları kullanılarak elde edilen istihbarat

Örneğin; Bir ülke ile savaşta olduğunuzu düşünün o ülkenin hava,kara,deniz kuvvetlerinin gücünü az çok biliyorsunuz ama istihbarat toplamak için saha da yeterli adamınız yok uydularla alınan anlık görüntülerle sahada kaç adet hangar olduğunu kaç adet asker olduğunu savaş gemisi olduğunu tespit edebilirsiniz bunun en yakın örneği ise Rusya-Ukrayna krizidir.

  

(Rusya’nın Ukrayna sınırlarına yerleştirdiği askerlerin uydu görüntüsü.)

3. OSINT (Open source intelligence)

OSINT herhangi bir gizlilik gerektirmeyen, kamuoyuna açık, belirli bir amaç için toplanan bilgilerin, istihbarat niteliği taşıyıp taşımadığına karar veren bir süzgeçten geçirilmesi ile (analiz edilerek) elde edilen istihbarat faaliyetleri olarak tanımlanır.

OSINT kaynaklarına bakıldığı zaman gazete, dergi, radyo, televizyon, internet, bloglar, raporlar, basın toplantıları, resmi veriler, konuşmalar, hava ve meteoroloji uyarıları, konferanslar, sempozyumlar, profesyonel yayınlar ve akademik belgeler olarak sıralanmaktadır. OSINT’i ortaya çıkartan İnternetin yaygınlaşması ve medya kaynaklarının artmasıyla açık kaynağın zenginleşmesidir. OSINT maliyeti uygun ve çok hızlı bir kaynak olarak karşımıza gelmiştir.

Günümüzde istihbartın %60-80 i OSINT ile yapılmaktadır. OSINT’in ne denli önemli olduğunu bir case vererek anlatalım.

Etiyopya İran Yapımı Silahlı Uçağı Uçuruyor mu?

Etiyopya'nın Tigray Bölgesindeki çatışmanın patlak vermesinden bu yana, ENDF veya Etiyopya Ulusal Savunma Kuvvetleri tarafından insansız hava araçlarının olası kullanımı hakkında raporlar var. Hükümetin muhalifleri, Etiyopya ordusunun komşu Eritre'deki bir hava üssünden silahlı insansız hava araçları işlettiğini ve Bellingcat'in 2020'teki önceki bir makalede ele aldığı bir iddiayı iddia etti.

Bir süredir, Etiyopya hükümeti tarafından drone kullanımına ilişkin tek sağlam açık kaynak kanıtı, daha sonra ordu tarafından kullanılan ülke polisi tarafından işletilen küçük silahsız Çin ticari dronları olmuştur.

Çatışma uzadıkça, Etiyopyalı askeri şahsiyetler dronların bazı kullanımlarını geniş ölçüde kabul ettiler. “Hava kuvvetlerimiz modern dronlarla donatılmıştır. Onları çalıştıran ve uçuran kendi teknisyenlerimiz ve kontrolörlerimiz var. Aşırılık yanlılarına karşı mücadelemizde bu konuda bize yardım edecek başkalarına ihtiyacımız yok. Geçtiğimiz Kasım ayında yerel basına verdiği röportajda Etiyopya Hava Kuvvetleri'nden Tümgeneral Yılma Merdasa, "Oldukça özgüvenliyiz" dedi.

Ancak Binbaşı General Merdasa'nın röportajı özellikle önemli bir soruya cevap vermedi - Etiyopya'nın uçak filosunu kim inşa etti?

Pistten Manzara:

3 Ağustos'ta sosyal medyada Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed'i Etiyopyalı subayların eşlik ettiği bir havaalanında gösteren fotoğraflar görünmeye başladı. Facebook ve Twitter'da yayınlanan görüntülerde Başbakan'ı Milli İstihbarat ve Güvenlik Servisi başkanı Temesgen Tiruneh'le (mavi ceketli) asfalttan uzaklaşırken görüyoruz.

Bu görüntü setini kimin çektiğini tam olarak belirlemek mümkün olmasa da, ilk olarak aynı sabah Ethio Times ve Kiyya Hararghe de dahil olmak üzere hükümeti güçlü bir şekilde destekleyen birkaç Facebook sayfasında göründüler. Görüntüler daha sonra Etiyopya da büyük bir dil olan Voice of America'nın Oromo hizmetinin Facebook sayfasında da yayınlandı.

”Ordu komutanı ve Başbakan Dr. Abiy Ahmed Uzaktan cephede", Amharca dilinde yazılmış bu yazıyı okuyor.

Etiyopyalı sosyal medya kullanıcıları burayı ülkenin Afar Bölgesinin başkenti Semara (ሰመራ) olarak belirttiler. Bu il, hükümet karşıtı güçlerle yoğun mücadelenin devam ettiği Tigray Bölgesiyle sınır komşusudur.

Bellingcat ve flight tracker expert @Gerjon_ gibi açık kaynaklı araştırmacılar bu fotoğrafları bağımsız olarak Semara Havaalanı'na coğrafi konumlandırabildiler (11.791731, 40.991712).

Bir görüntünün arka planında, Başbakanın arkasında bir Yer Kontrol İstasyonu (GCS) görülüyor - bu tesis dronları kontrol etmek için sistemler içerir. Gcs'nin yanında daha yakından dikkat edilmesi gereken bir uçak görülüyor. Bu bir insansız hava aracı olabilir mi ve eğer öyleyse, ne tür?

Facebook gönderisinde yer alan resimlerden biri, gcs'nin içine bir bakış sunuyor. Genellikle dronlardaki İstihbarat, Gözetleme ve Keşif (ISR) kapsüllerinin bir parçası olarak görülen bir kameradan bir video gösteriliyor.

@Iranianmilitary_AR gibi Twitter kullanıcıları yakında İran askeri yazılımıyla benzerlikler fark ettiler.

Benzerlikleri, 2019'te bir İran haber kanalında yayınlanan ve video paylaşım sitesi Aparat'a yüklenen drone besleme görüntülerini izleyerek kendimiz görebiliriz. Enlem-boylam ölçer gibi çeşitli ölçümler ekranda tam olarak aynı şekilde düzenlenir. Aynı farklı artı işareti her iki görüntüde de görülebilir.

Bu ortak noktalar, her iki uçağın da benzer bir İstihbarat, Gözetleme, Hedef Alma ve Keşif (ISTAR) yazılımı kullandığını göstermektedir.

Aşağıdaki resim, 2019'ten gelen İran drone beslemesini Etiyopya gcs'sinde görülen ekranla karşılaştırıyor:

Bazı İran drone görüntülerinin yukarıda belirtilen özellikleri 2019'ten bu yana tutarlı kalmış gibi görünüyor. Örneğin, Mayıs 2021'de İran televizyonu tarafından yayınlanan ve Youtube'da paylaşılan bir video, İran ordusunun Mohajer-6 dronlarını drone net bir görüntüsüyle çalıştırdığını gösteriyor.

Daha yakından bakıldığında, bu insansız hava aracının iniş takımları ve şekli ile İranlı Mohajer-6'nınki arasındaki benzerlikler ortaya çıkıyor.

Sağdaki drone'da, yukarıda bahsedilen Facebook fotoğraf albümünden iki farklı görüntü, arka planda drone'ların çeşitli kısımlarını gösteriyor. Hizalandığında, dronun kuyruk yüzgecini görebilir ve bileşik bir görüntü elde etmeye başlayabiliriz (her iki dronun da aynı göründüğü göz önüne alındığında).

Görüntüde yakınlaştırılan üstteki mavi kutuda, dronun altında daha sonra tartışılacak olan olası bir füze şekli görüyoruz. Bu özel tasarımlar aşağıdaki yakınlaştırılmış resimlerde özetlenmiştir: kavisli parlama burnu, iniş takımı, ölçümler ve kanat açıklığı Mohajer-6 için benzersiz özelliklerdir ve bunun gerçekten İran kökenli bir drone olabileceğine dair daha fazla gösterge sağlar.

Bellingcat'in yayınlandığı tarihte kurabildiği kadarıyla, şu anda bu özel ölçülere ve bu profile uyan başka bir drone yok. Yani Etiyopya İran yapımı bir SİHA kullandığı ortaya çıkmıştır.

 

Gördüğümüz gibi bir fotoğraf karesinden internetten birkaç saatlik araştırma ile hangi ülkenin nasıl bir teknolojik silah kullandığını sadece OSINT yaparak ögrenilebildiğine şahit olduk. OSINT kavramı en kritik istihbarat yöntemlerinden biridir artık.

4. SIGINT (Signals intelligence)

Sinyal İstihbaratı: Sinyallerin arasına girilerek elde edilen istihbaratıdır.

5. COMINT (Communication Intelligence) - Haberleşme istihbaratı

6. ELINT (Electronic Intelligence) - Elektronik isthabarat

7. FISINT (Foreign Instrumentation Signals Intelligence)

Örnek vermek gerekirse; Belli bir frekans sinyalini tutturduğunuzu düşünelim teorik olarak sinyal sayesinde haberleşme sistemlerine gidip gelen sinyalleri takip edebileceğinizden dolayı size doğrudan bir istihbarat kapısı açılmış olacaktır veya daha basit bir şey düşünelim. Askersiniz operasyon yapıyorsunuz ve telsiz kullanıyorsunuz eğer ki çevrenizde o telsiz frekansını kullanan bir terörist varsa ve sizi dinliyorsa haberleşme kodunuzu da biliyorsa bu sizin için bir son olacaktır çünkü tüm istihbaratı adamlara veriyor olacaksınız keza aynı şeyi sizlerde yaptığınızda onların sonu olacaktır.

8. TECHINT (Technical intelligence)

Teknik İstihbarat (Technical Intelligence): Yabancı ülke silahlı kuvvetlerin kullandığı silah ve teçhizatların analizlerinden elde edilen istihbaratdır.

9. FININT (Financial intelligence)

Finansal istihbarat: Para transferlerinin analizi sonucunda elde edilen istihbaratıdır.

Örneğin; Uyuşturucu baronunun banka hesaplarının takibi sonucu çökertilmesi.

Bu yazımızın sonuna geldik, part #2 de görüşmek üzere.